विज्ञान कोडे, संकलन(लेखक-नंदा परदेशी)

 विज्ञान कोडी

लेखन - नंदा परदेशी

जि. प. शाळा बळसाणे जि. धुळे

१

मी आहे प्राणवायूचा साठा

अन्नधान्याची देतो रास

तोडू नका हो मला कोणी

उपयोगी पडतो मी हमखास

*उत्तर- वृक्ष/ वनस्पती /झाड*

२

स्वच्छ ठेवा हो तुम्ही मला

तहान तुमची भागवते

थांबत नाही कोठेच कधी

सतत मी वाहत असते

*उत्तर - नदी*

३

उंचच उंच बर्फाच्या राशी

देशाचे करतो सदैव रक्षण

वनौषधींचे आगर आहे

पर्यावरणाचे करतो संरक्षण

*उत्तर - हिमालय पर्वत*

४

दारोदारी लावतात तिला

समजली जाते  खूप पवित्र

औषधी अशी सर्वगुणसंपन्न

आढळते ही भारतात सर्वत्र

*उत्तर - तुळस*

५

छाया पडते कधी चंद्राची

राहू , केतू  ना  दैवी खेळ

अंधश्रद्धा नको डोळस व्हा

विज्ञानाशी घाला याचा मेळ

*उत्तर - ग्रहण*

६

वनस्पती आहे इवलीशी

हात लावताच ती लाजते

स्पर्श करताच तिला जरासा

पाने आपली मिटवून घेते

*उत्तर - लाजाळूचे झाड*

७

ही एक क्रिया वनस्पतींची

सूर्यप्रकाश शोषून घेतात

पानांच्या साहाय्याने मग

अन्न आपले तयार करतात

*उत्तर - प्रकाश संश्लेषण*

८

हा आहे शेतक-यांचा मित्र

नागपंचमीला  काढतात चित्र

पाय नसतात सरपटत जातो

जमीन तो भुसभुशीत करतो

*उत्तर - साप*

९

बेडूकराव जमिनीत झोपतात 

आठ महिने तेथेच राहतात

सांगा मुलांनो या निद्रेला 

विज्ञानप्रेमी काय म्हणतात?

*उत्तर - शीतसमाधी*

१०.

पोटात पाय ठेवते ती

हळूहळू ती सतत चालते

चिकट स्त्राव सोडत जाते

लहान मुलांना खूप आवडते

*उत्तर - गोगलगाय*             

  ११.

आॅक्सीजन घेतो

रक्त शुद्ध करतो

सुक्ष्म वाहिन्यांद्वारे

शरीराला पोहचवितो

*उत्तर - ह्रदय*

१२

जन्म मरणाच्या चक्रामध्ये

आहे हा एक लहानसा शब्द

घेत राहिलो सदैव तर जगतो

बंद झाल्यास होतो निःशब्द 

*उत्तर - श्वास*

१३

बत्तीस सैनिक तुटून पडतात

बारीक तुकड्यात पाणी मिसळते

एक महाराणी मात्र मजेत

आस्वाद त्यांचा आनंदाने घेते

*बत्तीस सैनिक - दात, पाणी - लाळ*

*महाराणी - जीभ*

१४

हा  एक चमत्कारिक कागद

आम्ल अल्कलीत रंग बदलतो

पहा मुलांनो गंमत जवळून

जादूची हा कांडी फिरवतो

*लिटमस कागद*

१५.

रंग माझा लाल तांबडा

वाघ असो वा कोंबडा

प्रत्येक सजीवात राहतो

शरीराला मी उर्जा देतो

*उत्तर - रक्त*

 १६.

लांबी याची खूप मोठी

म्हणतात याला लहान

नाव लहान असले तरी

कार्य याचे आहे महान

*उत्तर - लहान आतडे*

१७.

स्त्रिया पुजती पौणिर्मेला 

प्राणवायूचा अखंड झरा

साधूसमान लांब दाढी

बहुपयोगी आहे हा खरा

*उत्तर -  वडाचे झाड*

१८.

शरीरातील शूर शिपाई

करतो रोगापासून संरक्षण

उभी करूनी फौज त्याची

करतो आपले सदैव रक्षण

*उत्तर - पांढ-या पेशी*

१९.

डाळींमध्ये याचे अस्तित्व 

दुधामध्येही असते सत्त्व

मजबूत करण्या शरीर ठेवण

याचे करावे दररोज सेवन

*उत्तर - प्रथिने*

२०

गवतासारखी पाने औषधी 

चहात टाकून पितात

सर्दी खोकला तापाला

लगेच पळवून लावतात

*उत्तर - गवती चहा*

*विज्ञान कोडी*

२१

एका बाटलीत

रंग दोन

सांगा उत्तर

हुशार कोण?

उत्तर - अंडे

२२

सारखेच आम्ही

दोन भाऊ

उत्तर लवकर

सांगा पाहू

उत्तर - डोळे

२३

देतो ज्ञान शिकवतो विज्ञान

उंदीर असतो मदतीला

कोठेही न्या सोबत याला

सलाम याच्या शास्त्रज्ञाला

उत्तर - संगणक

२४

रात्रीचा दिवा आकाशात

चमचम चमकतो नभात

म्हणतात मला रजनीनाथ

देतो रात्रभर तुम्हा साथ

उत्तर- चंद्र

२५

सप्तरंग घेऊन हा

आकाशात अवतरतो

पृथ्वीवरील लोकांना

खूप खूप आवडतो

उत्तर - इंद्रधनुष्य 

२६

ही एक वनस्पती

कीटकांना खाते

येता जवळ कीटक

गिळून आत घेते

उत्तर - हायड्रा

२७

एक प्राणी सरपटणारा

देतो तो अंडी

त्याला पाहताच आपली

सुटते घाबरगुंडी

उत्तर - साप

२८

मित्र म्हणती सारे याला

देतो चोहीकडे प्रकाश

उर्जा व उष्णतेचा स्त्रोत

घर आहे त्याचे आकाश

उत्तर - सूर्य

 

२९

वर फेेकलेली वस्तू य़ेते नेहमी खाली

प्रसिद्ध आहे हा न्यूटनचा शोध 

काय म्हणतात सांगा मुलांनो

झाला का तुम्हाला बोध?

उत्तर - गुरुत्वाकर्षण 

३०

पृथ्वीचा हा उपग्रह

आकाशात  तो राहतो

आकार बदलून रात्रीला‍

आपल्याला प्रकाश देतो

उत्तर - चंद्र

३१

जलचर हा प्राणी

पाण्यात पोहतो

अन्न म्हणूनही

उपयोगी पडतो

 

उत्तर - मासा

३२

छोटेसे हे फळ

देते माणसाला बळ

फोडा याला पटकन

तोंडात टाका चटकन

उत्तर- अक्रोड

 ३३

जांभळा झगा अंगावर

हिरवी टोपी डोक्यावर

मिळेल तुम्हाला बाजारात

आणा मला तुमच्या घरात

उत्तर - जांभळी वांगी

३४

अंगात घालतो निळा अंगरखा

रुबाब माझा बादशहा जसा!

सौंदर्याने पाडतो भुरळ लोकांना

थुईथुई नाचतो नर्तक कसा?

उत्तर - मोर

३५

आम्रवृक्षावर बसून गातो

पक्षी हा मधुर आवाजात

अंडी कधी उबवत नाही

ठेवतो दुस-यांच्या घरट्यात

उत्तर - कोकीळ पक्षी

लेखक-नंदा परदेशी, धुळे